A Ciudad de la Selva na documentación escrita (V): A muller na Ciudad de la Selva

(Texto redactado por Alejandro Rodríguez Gutiérrez e extraído do informe técnico da escavación da Ciudad de la Selva. Campaña 2018)

Unha das cuestión máis descoñecidas, até o de agora, era a participación e presenza de mulleres dentro dos grupos guerrilleiros. Sen dúbida, a obra de Marco (2011), supón todo un referente en canto a esta realidade, onde se fai unha análise completa e profunda dende un punto de vista de xénero e cun importantísimo traballo de recompilación de testemuñas. Resaltando de maneira especial, na parte que nos corresponde, o de Consuelo Rodríguez López, Chelo,guerrilleira nos Vales de Casaio. Neste punto, facemos unha aproximación a esta cuestión, aínda que dunha forma diferente, analizando a participación da muller no movemento guerrilleiro, nos seus papeis de enlace ou de guerrilleira, dende un punto de vista documental, principalmente a través dos procedementos xudiciais (Rodríguez Gutiérrez, 2017a, 2017b). Sigue leyendo «A Ciudad de la Selva na documentación escrita (V): A muller na Ciudad de la Selva»

San Gil de Casaio. Entre la realidad y el mito

(Texto escrito por Gonzalo J. Escudero Manzano)

En Casayo se encuentra la ermita de san Gil, situada en el escarpado valle homónimo y a menos de 300 metros en línea recta de Pala de Cabras, donde se encuentran las pinturas esquemáticas. Acercarnos a la personalidad histórica de este personaje es harto complicado. El San Gil «original» fue un monje cenobita del siglo VI d.n.e. originario de Atenas que, tras vivir un tiempo en Marsella, se retiró a un bosque próximo al Ródano (que actualmente se llama «Bosque de San Gil»); allí el cenobita se alimentaba con la lecha de una cierva que, perseguida según la leyenda por el rey Childeberto, dio a parar a la cueva de San Gil. Sin embargo, este no es el San Gil que encontramos en Casaio. Las fuentes más antiguas que nos narran sobre su existencia y empresas son de los siglos XVI y XVII. Todas ellas repiten las mismas ideas y fueron redactadas por autores vinculados a la Iglesia.

Sigue leyendo «San Gil de Casaio. Entre la realidad y el mito»

A Ciudad de la Selva na documentación escrita (IV): A formación da Ciudad de la Selva.

(Texto redactado por Alejandro Rodríguez Gutiérrez e extraído do informe técnico da escavación da Ciudad de la Selva. Campaña 2018)

A partir dese inverno de 1941, o panorama dos grupos vai mudar por completo. Primeiro, porque a partir de agora xa non podemos consideralos como grupos de fuxidos, se non que van adquirir a condición de guerrilleiros pouco despois dese asentamento. E, segundo, porque ese asentamento vailles dar a idea de organizarse, coa creación da chamada Federación de Guerrillas Populares e redactar uns regulamentos, algo sen precedentes até ese momento entre os grupos de fuxidos de todo o Estado. E estes regulamentosforon asinados na Ciudad de la Selva no mes de decembro de 1941, como representantes dos diferentes grupos de Galiza e do Bierzo, por Girón, Gafas, Chapa, M. Parra, Artillero (Miguel Cuellas), Antolín (Murias), Ánimas, E. Perez (Tameirón), Coñeira, A. Pérez, Hilario (Álvarez) e Felipe (Robustiano Arias).

Regulamento da Federación asinado na Ciudad de la Selva

Sigue leyendo «A Ciudad de la Selva na documentación escrita (IV): A formación da Ciudad de la Selva.»

A Ciudad de la Selva na documentación escrita (III): A formación da Ciudad de la Selva.

(Texto redactado por Alejandro Rodríguez Gutiérrez e extraído do informe técnico da escavación da Ciudad de la Selva. Campaña 2018)

Valle de Morteiras, en Casaio

Esta perda de poder dos fuxidos oriúndos, especialmente do Bailarín, vaise ver referendada coa chegada no inverno de 1939, cando un feito casual vai mudar, novamente, o panorama dos grupos de fuxidos dos vales de Casaio e, co paso dos anos, de todo o Noroeste. Segundo Serrano (1986, p.157 e ss.), a finais de decembro de 1939, un grupo de fuxidos asturianos da localidade de Olloniego deciden tentar saír ao exilio a través de Portugal[1]facendo a viaxe en tren de dous en dous e concentrándose na fronteira portuguesa. Finalmente, o grupo chega a Sernande o día 31 de decembro de 1939, onde toman contacto con dous españois refuxiados nunha aldea do Concelho de Vinhais, Claudio Pousa Marqués, Joven;e o seu pai, Guillermo Pousa Pinza. Despois dun tiroteo coas forzas policiais portuguesas e sen contactos nin armas que lles permitan chegar até Porto, deciden volver sobre os seus pasos. O grupo contará co mesmo número de persoas, pero en lugar de Pambarato, ranquéante dunha ferida e medio coxo, que quedará en Sernande até a súa detención en agosto de 1946, únese Claudio Pousa, que se converterá no guía do grupo. Sigue leyendo «A Ciudad de la Selva na documentación escrita (III): A formación da Ciudad de la Selva.»

A Ciudad de la Selva na documentación escrita (II): os primeiros grupos de fuxidos na bisbarra

(Texto redactado por Alejandro Rodríguez Gutiérrez e extraído do informe técnico da escavación da Ciudad de la Selva. Campaña 2018)

Co paso dos meses, os grupos de fuxidos comezarán a asentarse dunha maneira máis ou menos estábel, fundamentalmente como consecuencia do coñecemento do terreo e da conexión que mantiveran, como mencionamos anteriormente, coas súas familias e amizades. Esta forte ligazón facía que a súa captura fora algo moi complicado para as forzas sublevadas. Sigue leyendo «A Ciudad de la Selva na documentación escrita (II): os primeiros grupos de fuxidos na bisbarra»

A Ciudad de la Selva na documentación escrita (I): os antecedentes

(Texto redactado por Alejandro Rodríguez Gutiérrez e extraído do informe técnico da escavación da Ciudad de la Selva. Campaña 2018)

O 18 de xullo de 1936 comezou un golpe de Estado militar e fascista contra o goberno da Fronte Popular, unha coalición de partidos e organizacións políticas de esquerdas, que alcanzara a vitoria nas eleccións do mes de febreiro dese mesmo ano. O fracaso do golpe en boa parte do territorio estatal, dará paso a unha Guerra Civil, desenvolta entre ese mesmo 18 de xullo e 1 de abril de 1939, pero que na Galiza e O Bierzo apenas durará uns días. A toma do Barco de Valdeorras e de Ponferrada polas forzas militares sublevadas entre o 21 e o 22 de xullo deixará os dous núcleos principais de poboación das comarcas de Valdeorras e do Bierzo no que se vai converter na retagarda sublevada dende o comezo da devandita guerra (García Yáñez 2005; Rodríguez Gutiérrez 2016). Sigue leyendo «A Ciudad de la Selva na documentación escrita (I): os antecedentes»

Por que a «Ciudad de la Selva» é a «Ciudad de la Selva»?

Levamos máis de dous anos traballando na «Ciudad de la Selva» con resultados moi significativos. Pero, se onde sae o nome da «Ciudad de la Selva» para chamar ao conxunto de campamentos da guerrilla nos montes de Casaio? Quen bautizou o lugar onde, din, era o único sitio no que podía verse a bandeira republicana?

Val de Morteiras. Un dos sitios principais da «Ciudad de la Selva»

Sigue leyendo «Por que a «Ciudad de la Selva» é a «Ciudad de la Selva»?»